آسانی تکلیف جهاد (قرآن)از موارد آسانی تکالیف که در آیات قرآن به آنان اشاره شد، «تکلیف جهاد» است. ۱ - معافیت افراد ضعیفمعافیت افراد ضعیف از شركت در جهاد: ۱. «... جَاهَدُواْ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ ...• لَّيْسَ عَلَى الضُّعَفَاء وَلاَ عَلَى الْمَرْضَى وَلاَ عَلَى الَّذِينَ لاَ يَجِدُونَ مَا يُنفِقُونَ حَرَجٌ ... • وَلاَ عَلَى الَّذِينَ إِذَا مَا أَتَوْكَ لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لاَ أَجِدُ مَا أَحْمِلُكُمْ عَلَيْهِ تَوَلَّواْ وَّأَعْيُنُهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ حَزَنًا أَلاَّ يَجِدُواْ مَا يُنفِقُونَ؛... با اموال و جانهایشان به جهاد پرداختند ... ضعیفان و بیماران و آنها كه وسیله ای برای انفاق (در راه جهاد) ندارند ایرادی نیست (كه در میدان مبارزه شركت نكنند)... و (نیز) ایرادی نیست بر آنها كه وقتی نزد تو آمدند كه آنها را بر مركبی (برای میدان جهاد) سوار كنی گفتی مركبی كه شما را بر آن سوار كنم ندارم (از نزد تو) بازگشتند در حالی كه چشمانشان اشكبار بود، چرا كه چیزی كه در راه خدا انفاق كنند نداشتند.» ۲. «قُل لِّلْمُخَلَّفِينَ مِنَ الْأَعْرَابِ سَتُدْعَوْنَ إِلَى قَوْمٍ أُوْلِي بَأْسٍ شَدِيدٍ تُقَاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ ... • لَيْسَ عَلَى الْأَعْمَى حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْمَرِيضِ حَرَجٌ ...؛به متخلفان از اعراب بگو: به زودی از شما دعوت می‌شود كه به سوی قومی جنگجو بروید و با آنها پیكار كنید تا اسلام بیاورند ... بر نابینا و لنگ و بیمار گناهی نیست (اگر در میدان جهاد شركت نكند) ....» ۲ - معافیت بیمارانمعافیت افراد مریض از شركت در جهاد: «لَكِنِ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ جَاهَدُواْ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ ... • لَّيْسَ عَلَى الضُّعَفَاء وَلاَ عَلَى الْمَرْضَى ... حَرَجٌ ...؛ولی پیامبر و آنها كه با او ایمان آوردند با اموال و جانهایشان به جهاد پرداختند ... ضعیفان و بیماران ... ایرادی نیست (كه در میدان مبارزه شركت نكنند)....» ۳ - معافیت فاقدان وسیلهمعاف بودن مؤمنان فاقد وسیله، از رفتن به جهاد: «... جَاهَدُواْ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ ... • لَّيْسَ عَلَى الضُّعَفَاء وَلاَ عَلَى الْمَرْضَى وَلاَ عَلَى الَّذِينَ لاَ يَجِدُونَ مَا يُنفِقُونَ حَرَجٌ ... • وَلاَ عَلَى الَّذِينَ إِذَا مَا أَتَوْكَ لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لاَ أَجِدُ مَا أَحْمِلُكُمْ عَلَيْهِ ...؛... با اموال و جانهایشان به جهاد پرداختند ... ضعیفان و بیماران و آنها كه وسیله ای برای انفاق (در راه جهاد) ندارند ایرادی نیست (كه در میدان مبارزه شركت نكنند)... و (نیز) ایرادی نیست بر آنها كه وقتی نزد تو آمدند كه آنها را بر مركبی (برای میدان جهاد) سوار كنی گفتی مركبی كه شما را بر آن سوار كنم ندارم....» ۴ - معافیت نابینایانمعاف بودن افراد نابینا از شركت در جهاد: «قُل لِّلْمُخَلَّفِينَ مِنَ الْأَعْرَابِ سَتُدْعَوْنَ إِلَى قَوْمٍ أُوْلِي بَأْسٍ شَدِيدٍ تُقَاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ ... • لَيْسَ عَلَى الْأَعْمَى حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْمَرِيضِ حَرَجٌ ...؛به متخلفان از اعراب بگو: به زودی از شما دعوت می‌شود كه به سوی قومی جنگجو بروید و با آنها پیكار كنید تا اسلام بیاورند ... بر نابینا و لنگ و بیمار گناهی نیست (اگر در میدان جهاد شركت نكند) ....» ۵ - معافیت افراد لنگمعاف بودن افراد لنگ از شركت در جهاد: «قُل لِّلْمُخَلَّفِينَ مِنَ الْأَعْرَابِ سَتُدْعَوْنَ إِلَى قَوْمٍ أُوْلِي بَأْسٍ شَدِيدٍ تُقَاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ ... • لَيْسَ عَلَى الْأَعْمَى حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ ...؛به متخلفان از اعراب بگو: به زودی از شما دعوت می‌شود كه به سوی قومی جنگجو بروید و با آنها پیكار كنید تا اسلام بیاورند ... بر نابینا و لنگ و بیمار گناهی نیست (اگر در میدان جهاد شركت نكند)....» ۶ - معافیت ناتوانانناتوانی، سبب تخفیف براى مجاهدان در وظیفه پایدارى در برابر دشمنان: «... حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتَالِ إِن يَكُن مِّنكُمْ عِشْرُونَ صَابِرُونَ يَغْلِبُواْ مِئَتَيْنِ وَإِن يَكُن مِّنكُم مِّئَةٌ يَغْلِبُواْ أَلْفًا مِّنَ الَّذِينَ كَفَرُواْ ... • الآنَ خَفَّفَ اللّهُ عَنكُمْ وَعَلِمَ أَنَّ فِيكُمْ ضَعْفًا فَإِن يَكُن مِّنكُم مِّئَةٌ صَابِرَةٌ يَغْلِبُواْ مِئَتَيْنِ وَإِن يَكُن مِّنكُمْ أَلْفٌ يَغْلِبُواْ أَلْفَيْنِ بِإِذْنِ اللّهِ ...؛... مومنان را تحریك به جنگ (با دشمن) كن، هر گاه بیست نفر با استقامت از شما باشند بر دویست نفر غلبه می‌كنند و اگر صد نفر باشند بر هزار نفر از كسانی كه كافر شدند پیروز می‌گردند ... هم اكنون خداوند از شما تخفیف داد و دانست كه در شما ضعفی وجود دارد بنابر این هر گاه یكصد نفر با استقامت از شما باشند بر دویست نفر پیروز می‌شوند و اگر یكهزار نفر باشند بر دو هزار نفر به فرمان خدا غلبه خواهند كرد ....» ۷ - پانویس
۸ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۳۱۸، برگرفته از مقاله «موارد آسانی تکالیف (تکلیف جهاد)» |